Politika, 15.6.2015, Savo Štrbac: Tihi egzodus i dalje traje

Služenje parastosa žrtvama „Oluje“ u crkvi Svetog Marka u Beogradu Foto Tanjug, Politika

Upokojeni mitropolit Jovan još 2006. uputio patrijarhu pismo u kojem navodi da je u Hrvatskoj pokršteno više od 30.000 Srba

Prema podacima Državnog zavoda za statistiku RH (DZS RH), na popisu stanovništva u Hrvatskoj iz 1991. godine, od ukupno 4.784.265 stanovnika, Srba je bilo 581.663 (12,2 odsto) a Jugoslovena 106.041. Među njima, s čim su saglasni i hrvatski demografi, bilo je između 60 i 70 odsto Srba. Dvadeset godina kasnije, prema popisu stanovništva iz 2011. godine, u Hrvatskoj je živelo tek 186.633 Srba (4,36 odsto), dok su Jugosloveni svedeni na statističku grešku (331 osoba).

Službeni Zagreb u raznim prilikama navodi brojku od više od 133.000 srpskih povratnika po završetku rata. Međutim, prema studiji UNHCR-a „Manjinski povratak u Republiku Hrvatsku – Studija otvorenog procesa” iz februara 2012. godine, od registrovanih povratnika srpske nacionalnosti, u RH živi oko 38 odsto, izvan Hrvatske oko 45, dok ih je umrlo oko 17 odsto.

Prema podacima Državnog zavoda za statistiku RH (DZS RH), na popisu stanovništva u Hrvatskoj iz 1991. godine, od ukupno 4.784.265 stanovnika, Srba je bilo 581.663 (12,2 odsto) a Jugoslovena 106.041. Među njima, s čim su saglasni i hrvatski demografi, bilo je između 60 i 70 odsto Srba. Dvadeset godina kasnije, prema popisu stanovništva iz 2011. godine, u Hrvatskoj je živelo tek 186.633 Srba (4,36 odsto), dok su Jugosloveni svedeni na statističku grešku (331 osoba).

Tihi egzodus Srba i dalje traje, što ilustruju podaci DZS RH, prema kojima su se od 2002. do 2013. iz Srbije, gde je utočište našlo više od 300.000 Srba izbeglih / prognanih iz RH, u Hrvatsku doselilo svega 14.533, a iz Hrvatske u Srbiju odselilo 35.027. Broj iseljenih u odnosu na doseljene konstantno raste, a razmera u poslednjoj godini bila je 1:6 u korist iseljenih.

A od čega to Srbi i dalje beže iz Hrvatske, ilustruje i studija Srpskog narodnog vijeća „Nasilje i nesnošljivost prema Srbima u 2014”, u kojoj se navode 82 slučaja, koji su se manifestovali preko govora mržnje ili širenja etničke netrpeljivosti u javnom prostoru i u izjavama javnih osoba, preko verbalnog vređanja i fizičkog nasilja, do oštećenja i uništenja imovine, objekata i grobalja, kao i otpora korištenju ćiriličnog pisma, uz konstataciju da ima i mnogo neprijavljenih slučajeva. Iz istog izvora ovih dana stižu informacije da je samo u pet meseci ove godine zabeleženo više sličnih slučajeva nego tokom cele 2014. godine.

Objašnjenje za drastično smanjenje broja Srba u Hrvatskoj u poslednjih dvadesetak godina treba tražiti, pored egzodusa i ratnih žrtava (7.202, od čega 1.898 nestalih), i u procesima pokatoličenja i pohrvaćenja, o čemu svedoči i pismo upokojenog mitropolita zagrebačko-ljubljanskog Jovana Svetom sinodu Srpske pravoslavne crkve iz 2006, u kojem se navodi da je u Hrvatskoj do tada pokršteno više od 30.000 Srba i da taj proces i dalje traje.

Uglavnom se pokatoličavaju pravoslavna deca, koja uz roditeljsku saglasnost i uz verski obred krizmanja postaju katolici. Roditelji na ovaj način izbegavaju suze svoje dece s kojima su se vraćala iz vrtića i škola zato što su bila „trofazna”, što im nisu opraštali ni ostala deca, ni nastavnici. Prema izveštaju predsednika Odbora za ljudska prava u Zagrebu Zorana Pusića iz 2003. godine, od 1991. do 2003. samo je u Zagrebu 20.000 dece pravoslavne veroispovesti prevedeno u katoličanstvo.

A odrasli, uglavnom urbani Srbi, pohrvaćuju se tako što menjaju „prokazana” srpska imena i prezimena u prepoznatljiva hrvatska, razne verske obrede, uključujući krštenja, venčanja i sahrane, obavljaju im katolički sveštenici, sve u cilju da ne „provociraju” okolinu jer bi u protivnom mogli ostati bez posla, imovine a ponekad i života.

Statistika pokazuje da se 16.647 Hrvata na popisu iz 2011. izjasnilo kao pravoslavci. Po „Veritasovim” saznanjima, to je rezultat „desrbizacije” pravoslavne vere u Hrvatskoj, koja se od 2010. otvoreno sprovodi i preko „Hrvatske pravoslavne zajednice”, nesporne naslednice Pavelićeve HPC, čiji je cilj „slobodno identifikovanje pravoslavnih hrišćana pripadnicima hrvatske nacije”, među kojima su i pomenuti „pohrvaćeni” Srbi.

Prema izveštaju predsednika Odbora za ljudska prava u Zagrebu Zorana Pusića iz 2003. godine, od 1991. do 2003. samo je u Zagrebu 20.000 dece pravoslavne veroispovesti prevedeno u katoličanstvo.

Ako se, pored pomenutih procesa, ima u vidu teška materijalna, socijalna i bezbedonosna situacija Srba u Hrvatskoj (nezaposlenost, spora obnova kuća i još sporije stambeno zbrinjavanje bivših nosilaca stanarskih prava, neisplaćivanje dospelih penzija, problemi s utvrđivanjem radnog staža, deviznom štednjom, strah od procesuiranja za navodne ratne zločine, bezrazložno otezanje s ekshumacijama i identifikacijama srpskih žrtava…), kao i njihova starost (prema pomenutom istraživanju UNHCR-a, prosek starosti je 53,5 godina, a 35 odsto ih je starije od 65 godina), onda je potpuno izvesno da će na narednom popisu stanovništva biti ostvaren Tuđmanov plan s početka devedesetih, da će srpsko pitanje u Hrvatskoj biti trajno rešeno kada ih u ukupnoj populaciji bude manje od tri odsto.